Wystawa ikon budzi niepokój naukowców/ video archiwum/

List otwarty historyków do pana Dariusza Stefaniuka – prezydenta Białej Podlaskiej

My, niżej podpisani, wyrażamy głębokie zaniepokojenie realizowanym bez szerszej konsultacji naukowej i społecznej przez Magistrat projektem nowej ekspozycji kolekcji ikony rosyjskiej w Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej. Z lokalnej prasy oraz mediów elektronicznych docierają do nas plany uczynienia z tej kolekcji dzieł sztuki sakralnej najważniejszej wizytówki kulturalno-historycznej miasta. Pochodzenie tych prac, a przede wszystkim okoliczności ich pozyskania przez placówkę muzealną, budzą nasze poważne wątpliwości czy są to pomysły rzeczywiście realizujące priorytetowe cele misyjne Muzeum wobec mieszkańców miasta i regionu.

Pragniemy przypomnieć, że ikona rosyjska w zbiorach muzealnych pochodzi głównie z przemytu granicznego i znalazła się w Białej Podlaskiej w rezultacie skutecznych działań operacyjnych funkcjonariuszy Straży Granicznej w Terespolu, a przy tym nie jest w żaden sposób organicznie związana z przeszłością historyczną regionu. Pochodzi ona „z zewnątrz” i przez to powinna być traktowana jako interesująca wizytówka kultury rosyjskiej (jej wkład w kulturę europejską), a nie polskiej w Białej Podlaskiej! Rozmach planowanej stałej wystawy ikony kosztem pozostałych niemodernizowanych od lat ekspozycji muzealnych wprowadzi zamęt pojęciowy w głowach turystów odwiedzających miasto. Zamiast naturalnych skojarzeń z radziwiłłowskimi tradycjami miasta, Akademią Bialską, Podlaską Wytwórnią Samolotów czy 34 pułkiem piechoty etc., wywiozą w pierwszej kolejności wrażenia estetyczne po obejrzeniu nowej aranżacji ekspozycji ikon, która od lat jest przecież dostępna w budynku głównym Muzeum.

Jedną nierozważną decyzją administracyjną można w sposób niezamierzony wprowadzić nawet mieszkańców Białej i okolic w poważny dysonans poznawczy, zwłaszcza w przypadku podtrzymania pomysłu prezentacji ikony rosyjskiej z unicką na jednej ekspozycji. Byłoby to niedopuszczalne zrównanie kata z ofiarą, a przy tym fałszywe ukazanie stosunków Kościoła Katolickiego z Cerkwią Prawosławną w guberni siedleckiej w Królestwie Polskim, zwłaszcza w okresie brutalnego gwałcenia uczuć religijnych naszych przodków-unitów po zlikwidowaniu przez carat Unii brzeskiej po 1875 r.

Apelujemy do Pana Prezydenta o powtórne przeanalizowanie konsekwencji społecznych wdrażania wyłącznie ekspozycji ikony rosyjskiej. Czyż dla oddania prawdy dziejowej oraz w ramach prowadzenia mądrej polityki historycznej nie byłoby pożądane raczej stworzenie ekspozycji muzealnej poświęconej kształtowaniu się postaw narodowych wśród ludności zamieszkującej region w okresie od trzeciego rozbioru I RP do okupacji komunistycznej?

– prof. dr hab. Jan Żaryn, senator RP (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie)

– prof. Marek Jan Chodakiewicz, The Institute of World Politics (Waszyngton)

– dr Tadeusz Krawczak (dyrektor Archiwum Akt Nowych w Warszawie)

– dr Grzegorz Welik (dyrektor Archiwum Państwowego w Siedlcach)

– dr hab. Dariusz Magier, prof. PSW Biała Podlaska (kierownik Oddziału Archiwum Państwowego w Radzyniu Podlaskim)

– dr hab. Ryszard Polak, prof. AWF Biała Podlaska

– dr hab. Eugeniusz Wilkowski, prof. PSW Biała Podlaska

– dr hab. Mirosław Szumiło (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Zakład Historii Społecznej XX wieku)

– dr Mariusz Bechta (IPN Warszawa, red. nacz. „Templum Novum”)

– dr Kazimierz Krajewski (IPN Warszawa, prezes Okręgu Nowogródzkiego ŚZŻAK)

– dr Wojciech Jerzy Muszyński (IPN Warszawa, red. nacz. „Glaukopis”)

– dr Paweł Kosiński (IPN Warszawa, prezes Stowarzyszenia Stypendystów DAAD)